Documentatie
1. Charter en strategisch plan van het EBP-netwerk
Het EBP-Charter van goed bestuur omschrijft en verklaart de verschillende rollen, entiteiten en processen in het Belgische Evidence-based Practice Netwerk. De hoofdbedoeling van dit document is voor elke stakeholder zijn plaats, rol, toegevoegde waarde en verantwoordelijkheden bij de algemene werking van het Netwerk te verduidelijken.
Bijlagen:
Het strategisch plan van het EBP-netwerk geeft een overzicht van de strategische doelstellingen voor de periode 2021-2025, die de missie en visie moeten waar maken.
Bekijk het strategisch plan:
2. Validatie door Cebam
Alleen betrouwbare informatie op ebpracticenet
Alle informatie op deze website werd door Cebam getoetst op methodologische betrouwbaarheid. Een methodiek voor het grondig evalueren van het evidence-based-gehalte van de praktijkrichtlijnen is al enkele jaren in gebruik. Andere bronnen van informatie, in kaart gebracht op basis van de feedback van de verschillende gezondheidszorgactoren, worden doorgelicht voor mogelijke publicatie, zodat alleen betrouwbare informatie bruikbaar tijdens het contact met de patiënt (point-of care informatie) op één site te vinden is.
De methodiek bestaat uit 2 fasen:
- Allereerst het toetsen van de ontvankelijkheid van de informatie. Informatie is ontvankelijk voor ebpracticenet als ze point-of-care is en als het onderliggende methodologisch proces voor deze informatie beschikbaar is.
- In de volgende fase worden onder meer de transparantie en de wetenschappelijke gedegenheid nagegaan. Ebpracticenet werkt hiervoor nauw samen met Cebam, die als onafhankelijk evaluator optreedt.
Meer informatie in verband met de procedures die Cebam gebruikt voor de evaluatie van EBP-informatie is terug te vinden via onderstaande link:
3. Brontypes
Duiding bij de verschillende brontypes
Ebpracticenet biedt uitsluitend ‘point of care’ (POC-) bronnen aan. Een POC-bron is een praktijkgerichte bron die helder en snel toegankelijk voor de zorgverlener is, regelmatig wordt geüpdatet en evidence-based informatie aanbiedt in hapklare brokken[1]. Een ‘evidence based practice’ (EBP-) bron is een bron die zich baseert op het best beschikbare bewijs en die voldoet aan de methodologische principes van ‘evidence based medicine’. Een uitgebreid literatuuronderzoek en een kritische beoordeling van het gevonden bewijs liggen steeds aan de basis van een EBP-bron.
Een POC-bron kan een samenvatting van een richtlijn, een EBP-bron met of zonder aanbevelingen, of een ‘best practice info’ zijn. Bij de POC-samenvatting van een richtlijn is een link voorzien naar de volledige richtlijn en het bijbehorende methodologische rapport. Alle POC-bronnen zijn door de beroepsgroepen erkend als relevante disciplinespecifieke infobronnen.
Alle informatie op ebpracticenet wordt voor publicatie door Cebam gecontroleerd op methodologische kwaliteit en betrouwbaarheid. De onderstaande tabel toont op welke manier Cebam elk brontype doorlicht aan de hand van bepaalde beoordelingscriteria.
[1] A Review of Online Evidence-based Practice Point-of-Care Information Summary Providers Rita Banzi, Alessandro Liberati, Ivan Moschetti, Ludovica Tagliabue, and Lorenzo Moja; J Med Internet Res. 2010 Jul-Sep; 12(3): e26. Published online 2010 Jul 7. doi: 10.2196/jmir.1288 PMCID: PMC2956323 PMID: 20610379
| Duiding | Beoordelingscriteria Cebam | Voorbeelden op www.ebpnet.be | |
|---|---|---|---|
| Richtlijn | Een door Cebam goedgekeurde richtlijn voldoet aan de internationaal erkende AGREE II-criteria. Er gebeurt een grondige evaluatie van de methodologie die gebruikt wordt om de richtlijn te ontwikkelen, zoals het literatuuronderzoek, de kritische beoordeling van de kwaliteit van het wetenschappelijk bewijs, de afweging van de voor- en nadelen bij het formuleren van de aanbevelingen. Daarnaast gaat Cebam na of de groep betrokken belanghebbenden en patiënten bij het gehele proces evenwichtig werd samengesteld en onafhankelijk was (m.a.w. zonder binding met industrie en/of drukkingsgroepen noch beïnvloed door de eventuele financierende instantie), en ook of expertopinie tot stand kwam via de toepassing van een formele consensusmethode. Ten slotte controleert Cebam of de belangen van alle betrokkenen zijn gerapporteerd en hoe is omgegaan met eventuele belangenconflicten. Deze beoordeling biedt de garantie dat de richtlijn van hoge methodologische kwaliteit is. Het betrekken van de stakeholders in het ontwikkelingsproces garandeert dat alle vervatte informatie en aanbevelingen weloverwogen, gedragen en toepasbaar zijn op de concrete context waarvoor de richtlijn geschreven is. | AGREE II | Belgische richtlijnen bv. WOREL-richtlijnen |
| EBP-bron | Een EBP-bron is geen richtlijn, maar is wel gebaseerd op het best beschikbare wetenschappelijk bewijs. De methodologie voldoet aan de CAPOCI-criteria, die minder exhaustief zijn dan de AGREE II-criteria. Aan de hand van deze criteria neemt Cebam onder meer het literatuuronderzoek en de kritische beoordeling van het gevonden bewijs onder de loep. Cebam gaat ook na of het verschil tussen informatie gebaseerd op wetenschappelijk bewijs en informatie gebaseerd op expertopinie duidelijk is, en of de betrokken auteurs en/of experts vermeld zijn en beschikken over de nodige deskundigheid. Ook bij dit type bron controleert Cebam of de belangen van alle betrokkenen zijn gerapporteerd en hoe is omgegaan met eventuele belangenconflicten. Deze beoordeling biedt de garantie dat de EBP-bron van goede methodologische kwaliteit is. | CAPOCI | BCFI; Tools (bv. statine-tool van KCE); Synthese van evidentie (bv. Minerva, BCFI, Cochrane Corner, JBI Evidence Summaries, JBI Best Practice Information Sheets); Meetinstrumenten (bv. BeST ); Zorgtrajecten (bv. Zorgpad ADHD van KCE) |
| EBP-bron met aanbevelingen | Een EBP-bron met aanbevelingen is geen richtlijn, maar is wel gebaseerd op het best beschikbare wetenschappelijk bewijs (zie duiding bij EBP-bron in het algemeen). Cebam evalueert daarnaast de methodologische kwaliteit van de aanbevelingen d.m.v. een vaste selectie van AGREE II-criteria, bijkomend aan de gebruikelijke CAPOCI-criteria. Zo gaat Cebam na of er een samenvatting is van het bewijs waarop de aanbeveling stoelt, of de samenhang tussen de aanbevelingen en het onderliggende bewijs duidelijk is, en of er bij het formuleren van de aanbevelingen een afweging is gebeurd van de voor- en nadelen. Deze informatie moet transparant gerapporteerd zijn. Deze beoordeling biedt de garantie dat de EBP-bron van goede methodologische kwaliteit is en dat de aanbevelingen op een methodologisch valide wijze tot stand zijn gekomen. | CAPOCI+ (‘CAPOCI-plus’) (standaard CAPOCI-criteria + selectie AGREE II-criteria) | bv. Belgische consensus over noodanticonceptie; bv. de BAPCOC antibioticagids |
| Info goede praktijkvoering | Info rond goede praktijkvoering is informatie die zeer bruikbaar en nuttig is voor de klinische praktijk maar niet (volledig) stoelt op wetenschappelijk bewijs. De informatie komt grotendeels tot stand door expertopinie. Info rond goede praktijkvoering wordt daarom niet als ‘evidence based’ beschouwd, maar kan wel een antwoord bieden voor de praktijk als er geen richtlijnen noch EBP-bronnen voorhanden zijn. Cebam evalueert deze informatie aan de hand van een selectie van CAPOCI-criteria, waarbij wordt nagegaan of de expertopinie tot stand kwam via een consensusprocedure. Deze beoordeling biedt de garantie dat de expertopinie waarop de Info rond goede praktijkvoering gebaseerd is, op een valide manier tot stand kwam. | CAPOCI- (‘CAPOCI-min’) (selectie van standaard CAPOCI-criteria) | bv. Recommended Practices van JBI; bv. Domus Medica: adviezen voor een kwaliteitsvolle huisartsenpraktijk |
4. Belgische adaptaties
4.1 Betekenis van de datums gekoppeld aan een richtlijn
Wanneer u in de titelbalk op de datum klikt, verschijnt een scherm met 2 of drie datums. Wat is de betekenis van deze datums?
Creatie
Dit is de datum die door de producent van de richtlijn is opgegeven als creatiedatum van de richtlijn. Deze datum wijzigt niet.
Datum laatste update
Wanneer een producent de richtlijn herziet, en al dan niet wijzigingen doorvoert, ontvangen we deze tweede datum.
- Deze datum wijzigt bij elke aanpassing door de producent.
- Wijzigingen ten opzichte van een vorige versie herkent u omdat de tekst onderlijnd is. Wanneer u de muis op de wijziging plaatst, ziet u de datum van wijziging.
Datum laatste contextnazicht
Dit is de datum waarop de Belgische redacteurs de richtlijn hebben nagekeken op context. Op basis van dit nazicht kan het zijn dat er een adaptatie of noot wordt toegevoegd aan de richtlijn (zie hierna)
De status van de richtlijn wordt nu gewijzigd:
- Buitenlandse richtlijn aangepast aan de Belgische zorgcontext:
De richtlijn is nagekeken en is conform de Belgische zorgcontext. Eventuele afwijkingen worden zichtbaar gemaakt via een Adaptatie of Noot (zie verder. - Buitenlandse richtlijn, contextadaptatie in herziening:
De richtlijn is al eerder nagekeken, maar er zijn nog elementen die onderzocht moeten worden, bijvoorbeeld omdat de producent nieuwe wijzigingen heeft gepubliceerd, of omdat onze redacteurs nog bezig zijn met hun onderzoek. - Buitenlandse richtlijn:
De richtlijn is niet aangepast aan de Belgische zorgcontext. Dat kan zijn omdat het een volledig nieuwe richtlijn is die de redacteurs nog niet hebben nagekeken, of omdat de inhoud in die mate afwijkt van de Belgische zorgcontext dat we de richtlijn niet aanpassen.
Deze datum wijzigt bij elk nieuw nazicht door de Belgische redacteurs. Het kan zijn dat deze datum recenter of ouder is dan de Datum laatste update (door de producent).
- Wanneer deze datum recenter is dan de vorige, dan is het contextnazicht gebeurd na de laatste update door de producent.
- Wanneer deze datum ouder is dan de Datum laatste update, dan is er een nieuwere versie door de producent gepubliceerd, en moet er opnieuw een contextnazicht gebeuren door de Belgische redacteurs.
4.2 De contextuele aanpassing aan de Belgische zorgcontext
Wanneer de redacteurs de richtlijn nakijken en een vraag hebben omtrent de Belgische zorgcontext, wordt deze vraag door een tweede redacteur onderzocht en wordt een noot geformuleerd. Dit proces kan een aantal weken duren, bijvoorbeeld wanneer het antwoord van een expert wordt gevraagd. Daarenboven wordt zowel de Vlaamse als de Brusselse en Waalse context nagekeken.
5. Aanbevelingen implementatieacties
Ebpracticenet streeft ernaar de implementatie van aanbevelingen in de eerstelijnsgezondheidszorg te bevorderen.
Ondanks het uitgebreide aanbod van kwaliteitsvolle evidence-based informatie blijkt gedragsverandering van zorgverleners in de dagelijkse praktijk niet vanzelfsprekend. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat aanbevelingen ook echt toegepast worden in de dagelijkse praktijk?
5.1 Rapport: Aanbevelingen voor implementatieacties voor oordeelkundig gebruik van antibiotica in de eerste lijn
In dit rapport onderzoeken we wat de problemen zijn die leiden tot het hoge aantal antibioticavoorschriften bij luchtweginfecties in de Belgische eerste lijn, en onderzoeken we mogelijkheden om in te grijpen. Op basis hiervan besluiten we dat effectieve interventies beschikbaar zijn om voorschrijfgedrag van huisartsen te veranderen.
5.2 Report: Implementation actions for the KNGF guideline "Osteoarthritis of the hip and knee" – 2018
Artrose is een van de belangrijkste oorzaken van invaliditeit en staat in de top 10 van ziekten die in verband worden gebracht met 'disability-adjusted life years' (DALY's) bij mensen tussen 60 en 64 jaar. De ziekte heeft een aanzienlijke impact op de levenskwaliteit van patiënten, zowel vanuit functioneel, psychologisch als sociaal oogpunt.
Ondanks een relatief stabiele incidentie van artrose in België, is de leeftijdsgecorrigeerde prevalentie aanzienlijk toegenomen in de afgelopen tien jaar.
Alle huidige aanbevelingen suggereren een conservatieve, gefaseerde en duurzame behandeling van knie- en/of heupartrose, voordat het gebruik van artroplastiek wordt overwogen (KNGF, 2018; OARSI, 2019; NICE, 2022).
Links naar de KNGF-richtlijn op EBPnet.be: https://ebpnet.be/nl/ebsources/1166
De toenemende prevalentie van artrose van de knie en/of heup, het daarmee gepaard gaande voorschrijven van geneesmiddelen en de ondersteuning van de patiënt vormen één van de prioriteiten voor het verbeteren van de gezondheidszorg in België.
Een openbare aanbesteding voor de nationale implementatie van de aanbevelingen voor de conservatieve behandeling van artrose van de knie en/of heup werd gelanceerd en het volledige rapport over dit implementatieproject kan hieronder geraadpleegd worden.